Mężczyzna z Cheddar

Od czasu do czasu tak bywa, że w opinii publicznej pojawia się nowa sensacyjna wiadomość, która bombarduje czytelników ze wszystkich dostępnych stron. Zalewa wszystkie możliwe kanały informacyjne (od gazety, telewizję po Internet), po czym nagle znika, by pojawić się znów po pewnym czasie z jeszcze bardziej wzmożoną siłą. Podobnie dzieje się w przypadku informacji naukowych, a ostatnie dni pokazują, że właśnie taki los spotkał tzw. „człowieka z Cheddar” (ang. Cheddar Man). Ale może po kolei…

Źródło: New Atlas

W 1903 roku, Richard Cox Gough wraz ze swoją ekipą, postanowił wydrążyć dren w jednej z jaskiń znajdujących się w wąwozie Cheddar (Wielka Brytania) by odprowadzić zalegającą wodę w podziemnych komnatach. Dzięki temu zabiegowi, jaskinia miała stać się bardziej dostępna dla zwiedzających. Plany te jednak pokrzyżowało znalezienie bardzo dobrze zachowanego i prawie kompletnego szkieletu ludzkiego. Prace wstrzymano, a w następnych latach na miejsce zaczęli zjeżdżać się coraz to kolejni badacze (m.in. Davies, Seligman i Parsons czy Parry) by prowadzić tam wykopaliska.

Po przeprowadzeniu datowania i analizy antropologicznej okazało się, że znalezione kości należały do dorosłego mężczyzny, który żył we wczesnym Holocenie (czyli około 9 tysięcy lat temu). Pojawiło się jednak pytanie czy znaleziony człowiek został intencjonalnie pochowany, lub może jego śmierć była wynikiem utonięcia w jaskini? Pośrednie dowody takie jak ułożenie szkieletu in situ oraz grubość warstwy ze stalagmitu wskazują, że mężczyzna został prawdopodobnie pochowany celowo. Niestety sposób prowadzenia prac wykopaliskowych na początku XX wieku pozostawiał wiele do życzenia. Nie prowadzono dokładnych dokumentacji, a większość wniosków wysuwano na podstawie opisów słownych osób, zaangażowanych w prace paleoantropologiczne. Ponadto, część wykopanych kości została zgubiona lub bezpowrotnie oddana do badań naukowych. To wszystko sprawiło, że uzyskanie odpowiedzi na bardziej wnikliwe pytania okazało się trudne bądź niemożliwe.  

Na szczęście, naukowcom przychodzą z pomocą coraz to bardziej rozwinięte techniki molekularne. Pierwszą próbkę, z której wyekstrahowano mitochondrialne DNA do analizy genetycznej człowieka z Cheddar pobrano w 1996 roku. Cel tych badań był bardzo prosty. Zamierzano dokładnie poznać korzenie Brytyjczyków. Niestety otrzymane wyniki okazały się niewiarygodne w wyniku zanieczyszczenia materiału genetycznego współczesnym DNA. Kolejną próbę podjęto ponad 20 lat później, bo w 2017 roku. I właśnie wyniki tej analizy genetycznej sprawiły, że Świat ponownie przypomniał sobie o człowieku z Cheddar. Nowe technologie pozwoliły określić ważne cechy morfologiczne. Holoceński mężczyzna miał niebieskie oczy, czarne kręcone włosy oraz ciemną skórę. Wyniki tych badań są o tyle ciekawe, że sugerują pojawienie się jasnej skóry w Europie później niż sądzono. Ponadto, badanie te są dowodem na to, że analiza pojedynczych szczątków ludzkich może dostarczyć równie wartościowych informacji co badania populacyjne (czyli prowadzone na licznych grupach). 

Źródło: BBC

Co jeszcze sprawia, że człowiek z Cheddar jest taki wyjątkowy? Przede wszystkim jest to najstarszy i najbardziej kompletny szkielet znaleziony w Wielkiej Brytanii. Wydobycie całego szkieletu rozpoczęło się w 1903 a zakończyło dopiero w 1935 roku. Bardzo często zapomina się też o tym, że człowiek z Cheddar nie był jedyną osobą znalezioną w tej samej jaskini. W trakcie wieloletnich wykopalisk odkryto szczątki należące do jeszcze szczęściu innych osób, w tym młodego mężczyzny (20-25 lat, tzw. Cheddar 2), dziecka (3-4 lat, tzw. Cheddar 3) oraz czterech osobników (tzw. Cheddar 4-7). 

Wpis powstał w oparciu o poniższe artykuły:

Oikkonen, V. (2018). Imagining Origins Through Ancient Human DNA. In Population Genetics and Belonging (pp. 73-130). Palgrave Macmillan, Cham.

Stringer, C. B. (1985). The hominid remains from Gough’s Cave. Proceedings of the University of Bristol Spelaeological Society, 17(2), 145-52.

Tratman, E. K. (1975). Problems of" The Cheddar Man", Gough's Cave, Somerset. Proceedings of the University of Bristol Spelaeological Society, 14(1), 7-23.